Gluten intolerance or Celiac disease

Η δυσανεξία στη γλουτένη είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που προσβάλλει άτομα με κληρονομική προδιάθεση και προκαλεί διαταραχή της μορφολογίας και της λειτουργίας του λεπτού εντέρου όταν ο πάσχων καταναλώνει τρόφιμα ή προϊόντα που περιέχουν γλουτένη, έστω και σε πολύ μικρή ποσότητα.

Η συχνότητα στο γενικό πληθυσμό είναι περίπου 1% που σημαίνει ότι στη χώρα μας υπάρχουν περίπου 100.000 πάσχοντες.

Τα συνήθη συμπτώματα της νόσου οφείλονται κύρια στην κακή απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφών και είναι:

• Χρόνια διάρροια, στεατόρροια (απώλεια λίπους με τα κόπρανα), απώλεια βάρους, φουσκώματα και άλγη κοιλίας
• Σιδηροπενική αναιμία
• Κόπωση
• Απώλεια οστικής μάζας (οστεοπόρωση) και διάχυτα οστικά άλγη
• Αρθρίτιδες
• Ηπατικές εκδηλώσεις (αύξηση τρανσαμινασών, λιπώδες ήπαρ, σκληρυντική χολαγγειίτις) · Διαταραχές ψυχισμού όπως άγχος και κατάθλιψη
• Πολυνευροπάθεια
• Ημικρανίες ή και επιληπτικές κρίσεις
• Διαταραχές περιόδου, στείρωση, αποβολές
• Ερπητοεηδής δερματίτις
• Αφθώδης στοματίτις

Στα παιδιά, πλέον των παραπάνω, υπάρχει και καθυστέρηση της ανάπτυξης.

Τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί  μια άλλη παθολογική οντότητα που ονομάζεται ‘Ευαισθησία στη γλουτένη διάφορη της κοιλιοκάκης’ και αγγλιστί non-celiac gluten sensitivity (NCGS). Η κατάσταση αυτή παρατηρείται σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, έχει τα ίδια αλλά σε πολύ ηπιότερο βαθμό συμτώματα με την κλασσική κοιλιοκάκη, οι ορολογικές εξετάσεις  αλλά και η βιοψία του λεπτού είναι αρνητικές και τα συμπτώματα υποχωρούν πλήρως μετά τη διακοπή πρόσληψης γλουτένης.

Διαγνωστικά, όταν υπάρχει υποψία για την ύπαρξη της νόσου, θα πρέπει να γίνονται όλες οι κάποιες από τις παρακάτω αιματολογικές εξετάσεις, πάντα πριν από την έναρξη δίαιτας ελεύθερης γλουτένης.

• Αντισώματα Ρετικουλίνης IgA
• Αντιγλιαδινικά αντισώματα IgA και IgG
• Αντισώματα έναντι Ενδομυϊου IgA και IgG
• Αντισώματα έναντι Ιστικής Τρανσγλουταμινάσης IgA και IgG
• Ελεγχος των αντιγόνων ιστοσυμβατότητος HLA-DQ2 και HLA-DQ8 που είναι θετικά σχεδόν στο σύνολο των πασχόντων από κοιλιοκάκη

Αν οι αιματολογικές εξετάσεις είναι θετικές, είναι σκόπιμο να προχωρήσει κανείς σε ενδοσκοπική βιοψία λεπτού εντέρου που αποτελεί και το χρυσό διαγνωστικό στάνταρ.

Δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για τη δυσανεξία στι γλουτένη, αλλά με την πιστή τήρηση των διαιτητικών οδηγιών αποκαθίσταται πλήρως η λειτουργία του λεπτου εντέρου και υποχωρούν πλήρως τα συμπτώματα.

H λίστα των τροφών που θα πρέπει να αποφεύγονται ισοβίως
Σιτάρι. Eίναι το τρόφιμο με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε γλουτένη.
Προσοχή στα προϊόντα σίτου που δυστυχώς είναι άφθονα. Aναφέρουμε μερικά: Aλεύρι σταρένιο όλων των τύπων, σιμιγδάλι, όλα τα συνήθη ζυμαρικά, πληγούρι, κους-κους, κέικς, δημητριακά για πρωινό, κράκερς, κρουτόν κ.α.
Bρώμη. Περιέχει μικρότερες ποσότητες γλουτένης γιαυτό και μπορεί να γίνει ανεκτή από μερικούς πάσχοντες. Eίναι όμως καλύτερο να αποφεύγεται από όλους.
Kριθάρι. Περιέχει μικρότερες ποσότητες γλουτένης από αυτές του σίτου.
Σίκαλη. Περιέχει μικρότερες ποσότητες γλουτένης από αυτές του σίτου.
H μουστάρδα και το μπέικινγκ πάουντερ μπορεί να περιέχουν αλεύρι σίτου.
H σάλτσα σόγιας αλλά και πολλές άλλες έτοιμες σάλτσες περιέχουν συχνά σταρένιο αλεύρι.
Άμυλο ή φυτικό άμυλο. Oι ενδείξεις αυτές στην περιγραφόμενη σύσταση των βιομηχανοποιημένων τροφίμων, θα πρέπει να απομακρύνουν τους πάσχοντες από τα προϊόντα αυτά.
Εκδοχα φαρμάκων. Θα πρέπει να διαβάζονται προσεκτικά οι οδηγίες, όπου συνήθως αναγράφεται αν περιέχεται γλουτένη. Επίσης, οι οδοντόπαστες και τα γυναικεία κραγιόν μπορεί να περιέχουν γλουτένη.
Mπύρα όλων των τύπων και τσιτσιμπύρα.
Διαιτητικά συμπληρώματα που περιέχουν βιταμίνη E ή φύτρες σταριού.
Θα υπογραμμίσουμε και πάλι την ανάγκη αυξημένης προσοχής σε βιομηχανοποιημένα τρόφιμα που μπορεί να περιέχουν παράγωγα σίτου χωρίς να το αναφέρουν στην ετικέτα τους. ‘Ύποπτα’ τρόφιμα είναι: Oι σούπες όλων των τύπων, τα ντρέσινγκ για σαλάτες, τα παγωτά, τα μίγματα μπαχαρικών, τα επεξεργασμένα αλλαντικά, τα συνθετικά θαλασσινά (π.χ. καβουροπόδαρα) και τα έτοιμα φαγητά και γλυκά.
Όλα τα υπόλοιπα τρόφιμα επιτρέπεται να καταναλώνονται ελεύθερα. Aν σε αυτά προσθέσουμε και τα ελεύθερα γλουτένης προϊόντα σίτου και τα ειδικώς επεξεργασμένα προϊόντα που σήμερα είναι άφθονα στο εμπόριο, είναι βέβαιο ότι οι πάσχοντες μπορεί να έχουν μια άριστη ποιοτικά ζωή.