Η μακροχρόνια κλινική εμπειρία έχει δείξει ότι η συχνότητα επανάκτησης του σωματικού βάρους μετά από οποιαδήποτε θεραπευτική προσέγγιση της παχυσαρκίας είναι πολύ μεγάλη. Δική μας μελέτη έδειξε ότι πάνω από το 50% των ατόμων που έχασαν τουλάχιστον το 10% του αρχικού σωματικού βάρους, επανήλθαν στο αρχικό τους βάρος μέσα στους πρώτους 12 μήνες.

Παρά το ότι το παραπάνω φαινόμενο αποδίδεται συχνά σε συμπεριφορικές αιτίες, έχει δειχθεί από πληθώρα μελετών ότι μετά απώλεια βάρους παρατηρείται δυσανάλογα μεγάλη μείωση των καταβολικών ορμονών και μεγάλη αύξηση των αναβολικών. Δηλαδή, μετά έστω και μικρή μείωση των αποθεμάτων του σωματικού λίπους, παρατηρείται αύξηση της όρεξης και μείωση του ενεργειακού μεταβολισμού. Γνωστές σήμερα υπεύθυνες ορμόνες είναι η λεπτίνη, η ινσουλίνη, η γκρελίνη, το πεπτίδιο ΥΥ, η αμυλίνη, η χολοκυστοκινίνη, το παγκρεατική πολυπεπτίδιο, το GLP-1 και το GIP.

Αυτό που δεν ήταν μέχρι σήμερα γνωστό είναι το πόσο διαρκούν αυτές οι προσαρμοστικές ορμονικές μεταβολές. Την απάντηση έδωσε  μελέτη (N Engl J Med 2011; 365:1597-1604) που προσδιόρισε όλες τις παραπάνω ορμόνες σε 50 παχύσαρκα άτομα πριν, αμέσως μετά την απώλεια βάρους και 1 χρόνο μετά.

Στα άτομα αυτά μετά μέση απώλεια βάρους 13.5±0.5 κλ. μέσα σε 10 βδομάδες δίαιτας, παρατηρήθηκε αμέσως μετά το τέλος της σημαντική μείωση της λεπτίνης, της ινσουλίνης, του πεπτιδίου ΥΥ, της χολοκυστοκινίνης και της αμυλίνης, ενώ αυξήθηκαν σημαντικά τα επίπεδα των ορεξιογόνων πεπτιδίων γκρελίνης, του παγκρεατικού πολυπεπτιδίου και του GIP. Μετά 1 χρόνο από το τέλος της δίαιτας εξακολουθούσαν να υπάρχουν σημαντικές μεταβολές στις ορμόνες: λεπτίνη (p<0.001), Πεπτίδιο ΥΥ (p<0.001), Χολοκυστοκινίνη (p=0.04), ινσουλίνη (p=0.01), γκρελίνη (p<0.001), GIP (p<0.001) και PP (p=0.002).

Τα αποτελέσματα αυτά δε θα πρέπει να αποθαρρύνουν τα άτομα που έχουν ανάγκη από την απώλεια βάρους, αλλά θα πρέπει να γίνει συνείδηση ότι ο αγώνας δεν τελειώνει ποτέ, ούτε δηλαδή μετά τη μείωση του σωματικού βάρους. Πάντως, θα πρέπει να γνωρίζει κανείς ότι βρίσκονται σε εξέλιξη πολλές θεραπευτικές στρατηγικές για την αποκατάσταση των παραπάνω προσαρμοστικών ορμονικών μεταβολών. Οι θεραπείες όμως αυτές είναι προς το παρόν σε ερευνητικό επίπεδο.