Μικροβιακή χλωρίδα, παχυσαρκία και λοιπή νοσηρότητα - Microbiota, obesity and morbidity

"Φάτε σκατ…." και η κοινόχρηστη έκφραση των Αγγλόφωνων: "shit".  Βρισιά ή ευχή!

Μέχρι και πολύ πρόσφατα η σημασία που δίναμε στα ανθρώπινα απορρίμματα και σε ότι αυτά περιείχαν ήταν το πως θα τα απομακρύνουμε και το πως απαλλαγούμε μόνιμα από αυτά. Τα τελευταία όμως χρόνια και μετά από εκατοντάδες ερευνητικές μελέτες κάθε χρόνο, αποδείχθηκε η μεγάλη σημασία για την υγεία και τη νόσο του είδους της μικροβιακής χλωρίδας που εποικίζει το γαστρεντερικό μας σωλήνα και βέβαια βρίσκεται στα κόπρανα.
Για να γίνουν καλύτερα κατανοητές οι έννοιες που θα ακολουθήσουν, θα κάνω μια μικρή εισαγωγή στην ανθρώπινη φυσιολογία.
Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει μια πολύ σύνθετη δομή, αφού σαυτόν υπάρχουν κύτταρα που προέρχονται από όλα τα στάδια της εξέλιξης της ζωής στον πλανήτη μας. Αυτά είναι τα Ευκαρυωτικά κύτταρα, τα Bακτηρίδια, τα Αρχαία και οι Ιοί που έχουν ενσωματωθεί στο ανθρώπινο DNA.
Τα Βακτηρίδια είναι πάνω από χίλια είδη και υπολογίζεται ότι το DNA τους είναι περισσότερο από αυτό των Ευκαρυωτικών κυττάρων που αποτελούν και τα κύρια ανθρώπινα κύτταρα. Όλα μαζί αυτά τα βακτηρίδια σχηματίζουν ένα ξεχωριστό όργανο το ανθρώπινο ΜΙΚΡΟΒΙΩΜΑ ή όπως λέγεται συνήθως την εντερική χλωρίδα.
Το Μικροβίωμα, όπως όλα τα ανθρώπινα όργανα, έχει φυσιολογία και παθολογία. Όταν διαταραχθεί ο αριθμός και η σχέση των αποικιών που το αποτελούν έχουμε πολλές και σημαντικές επιπτώσεις, όχι μόνο στο γαστρεντερικό σωλήνα αλλά και σε όλον τον ανθρώπινο οργανισμό, όπως θα δούμε παρακάτω.
Αν και είναι πολύ δύσκολη η ακριβής ανάλυση των μικροβίων που απαρτίζουν το ανθρώπινο μικροβίωμα, σήμερα χρησιμοποιούνται 2 δείκτες για την καλύτερη δυνατή του προσέγγιση:
To CHAO1 score που αναλύει τον αριθμό των μικροβιακών ειδών
Ο Shanon diversity index που αναλύει τον αριθμό των ειδών και τη σταθερότητα της κατανομής των.

Μικροβίωμα και παχυσαρκία
Πρόσφατες μελέτες έχουν αποδείξει τη στενή σχέση της εντερικής μικροβιακής χλωρίδας με την παραγωγή και απορρόφηση θρεπτικών ουσιών, το μεταβολισμό και το ανοσοποιητικό σύστημα. Έχει βρεθεί ότι στα παχύσαρκα άτομα είναι διαταραγμένη η ποικιλομορφία της εντερικής χλωρίδας και ο αριθμός και η σχέση των διαφόρων ειδών βακτηριδίων, αλλά δεν είναι βέβαιο αν αυτό αποτελεί αρχική αιτία της παχυσαρκίας ή αν είναι αποτέλεσμα της κακής διατροφής που έχει ως συνέπεια την περαιτέρω αύξηση του σωματικού βάρους.
Η εντερική χλωρίδα έχει την ικανότητα να μεγιστοποιεί τη χρησιμοποίηση της ενέργειας που βρίσκεται στις τροφές και που ο ανθρώπινος οργανισμός δε μπορεί από μόνος του να το επιτύχει αφού στερείται των ανάλογων ενζύμων.
Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της εκμετάλλευσης των άπεπτων ολιγοσακχαριτών που βρίσκονται στον εντερικό αυλό και ταυτόχρονα τροποποιεί τη λειτουργία του εντερικού επιθηλίου έτσι ώστε να αυξηθεί η απορροφητική του ικανότητα και να βελτιστοποιηθεί ο μεταβολισμός των μακροστοιχείων των τροφών.
Πολλά λοιπόν βακτηρίδια της εντερικής χλωρίδας έχουν τη δυνατότητα παραγωγής λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου (SCFA – small chain fatty acids), τα οποία αποτελούν μια σημαντική πηγή θερμίδων για τον οργανισμό, τις οποίες δε θα είχαμε αν δεν υπήρχαν τα βακτηρίδια με αυτή τη δυνατότητα.
Η παραγωγή ορισμένων από αυτά τα SCFA, όπως το βουτυρικό, δεν είναι μόνο σημαντικό ως πηγή ενέργειας για τον ξενιστή, αλλά επίσης εμποδίζει τη συσσώρευση των δυνητικά τοξικών μεταβολικών παραπροϊόντων, όπως το D-γαλακτικό οξύ.
Η εντερική χλωρίδα, εκτός του ότι είναι σε θέση να διασπάσει τους δύσπεπτους πολυσακχαρίτες σε απορροφήσιμους μονοσακχαρίτες, ρυθμίζει και την απορρόφηση και αποθήκευση του διαιτητικού λίπους.
Η μικροβιακή χλωρίδα καταστέλλει την αναστολή της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης (LPL). Η αυξημένη επομένως δραστηριότητα αυτής_ ευνοεί την πρόσληψη του διαιτητικού λίπους από τα λιποκύτταρα. Επιπλέον, αυξάνει την έκφραση της κολιπάσης, παράγοντα απαραίτητου για την αποτελεσματική υδρόλυση του διαιτητικού λίπους από την παγκρεατική λιπάση. Επίσης, έχει βρεθεί ότι η μικροβιακή χλωρίδα αυξάνει τη δραστηριότητα των μεταφορέων της γλυκόζης από το εντερικό επιθήλιο και συμμετέχει στο ενεργειακό ισοζύγιο μέσω του Gpr41 (υποδοχέας G-protein) που δεσμεύει τα SCFA και την ΡΥΥ (ορμόνη του εντέρου).

Μικροβίωμα και λοιπή νοσηρότητα
Η εντερική μικροβιακή χλωρίδα έχει συνδεθεί αιτιολογικά με τις ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (ελκώδης κολίτις, κατά τόπους εντερίτις-Ν.Crohn), αλλά και η ψευδομεμβρανώδης εντεροκολίτις και εντερολοιμώξεις όπως η λοίμωξη από το Clostiridium difficile που είναι και η συχνότερη και σοβαρότερη ενδονοσοκομειακή αιτία διάρροιας.
Σημαντική όμως είναι και η νοσηρότητα των εκτός του γαστρεντερικού συστημάτων. Μερικά από αυτά είναι:
• Διαβήτης
• Αλλεργίες του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού
• Οικογενής μεσογειακός πυρετός
• Παγκρεατίτις
• Αρτηριοσκλήρωση
• Ινομυαλγία και αρθρίτιδες
• Ηπατοπάθειες με συνοδό μερικές φορές εγκεφαλοπάθεια
• Αυτισμός

Θεραπεία
Ποια όμως θα μπορούσε να είναι η θεραπεία για όλα τα πολύ σοβαρά σύγχρονα νοσήματα που αναφέρθηκαν προηγουμένως; Μα τι άλλο παρά: Μεταμόσχευση εντερικής χλωρίδας με κόπρανα από υγιείς δότες και Αγγλιστί “Fecal microbiota transplantation” – FMT) !!!
Τα κόπρανα από τους δότες χορηγούντο παλαιότερα με υποκλυσμούς αλλά τελευταία χορηγούνται από το στόμα, μέσω βέβαια ρινογαστρικού σωλήνα που φτάνει μέχρι το 12λο.
Η θεραπεία αυτή εφαρμόστηκε με μεγάλη επιτυχία στις υποτροπιάζουσες λοιμώξεις από C.Difficile και εκεί όπου το ειδικότερο αντιβιοτικό, η Βανκομυκίνη, απέτυχε. Το ποσοστό ίασης έφτασε στο 90% και δημοσιεύτηκε στο Νew England J Med (16 Jan 2013).
Μεταμόσχευση εντερικής χλωρίδας με κόπρανα εφαρμόζεται ερευνητικά σε πολλά ειδικά νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο για θεραπεία της Ελκώδους κολίτιδας και της Ν.Crohn.
Παρόμοια θεραπεία για απώλεια σωματικού βάρους εφαρμόζεται σήμερα ερευνητικά και στην Ολλανδία. Τα πρόδρομα αποτελέσματα, όπως παρουσιάστηκαν από τους ερευνητές στο προ έτους Πανελλήνιο συνέδριο Παχυσαρκίας ήταν πολύ ενθαρρυντικά.
Και έτσι φτάνουμε στον εισαγωγικό τίτλο: “Φάτε σκατ…”.
Μπορεί να είναι σύντομα και ιατρική σύσταση!!!