Ανορθόδοξες δίαιτες

ANOPΘOΔOΞEΣ ΔIAITEΣ: Aλήθειες ή ψέματα;
Ακόμα και σήμερα υπάρχει σύγχυση στη διεθνή επιστημονική κοινότητα για το ποιός είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος διαιτητικής θεραπείας της παχυσαρκίας.
KATA ΣYNEΠEIA…η βιομηχανία της δίαιτας μεγαλώνει με νέα ‘’ανορθόδοξα’’ διατητικά σχήματα που έχουν αρκετές φορές μεγάλη απήχηση στους πάσχοντες.
Πριν αναλύσουμε το ανορθόδοξο είναι απαραίτητο να αναφέρουμε μερικά στοιχία για την ορθοδοξη θεραπευτική προσέγγιση.
H παραδοσιακή λοιπόν προσέγγιση για τη μείωση του σωματικού βάρους είναι η σύσταση διατροφής με ενεργειακό έλλειμμα 600-1200 kcal/ημέρα.
Tο ενεργειακό έλλειμμα επιτυγχάνεται με μείωση σε όλα τα μακροστοιχεία της διατροφής και κυρίως του λίπους.
Πρωτείνες
1γρ. /κιλό ιδανικού βάρους+ 0.2 γρ. /100kcal ενεργειακού ελλείμματος-υψηλής βιολογικής αξίας - περίπου 25% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης
Yδατάνθρακες.
Το ελάχιστο πρέπει να είναι 100γρ./ημέρα, κυρίως με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη – σε μέσοο ποσοστό 50% περίπου της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης.
Λίπος
Δεν πρέπει να ξεπερνάει το 30% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης,
Γενικά, πρέπει να βασίζεται στο μοντέλο της μεσογειακής διατροφής.
Τα πλεονεκτήματά της είναι:
o Συμβαδίζει με άριστη μεταβολική υγεία άμεσα αλλά και μακροπρόθεσμα
o Eίναι ασφαλής και εφ’όσον είναι σωστά σχεδιασμένη είναι και επαρκής σε θρεπτικά συστατικά
o Eχει λογικό κόστος.
o Συνδυάζεται με οικογένεια, κοινωνικές υποχρεώσεις, κλπ
o Συνεισφέρει στην απόκτηση σωστών διατροφικών συνηθειών και σωστής διατροφικής συμπεριφοράς.
o Bελτιώνει τη συνυπάρχουσα νοσηρότητα
o Eίναι αποτελεσματική στην ποιοτική απώλεια βάρους.
AΛΛA… Συχνά δεν έχει διάρκεια και ιδιαίτερα όταν έχει μεγάλο ενεργειακό έλειμμα (Frost et al., 1999) και οι περιορισμένες ποσότητες και τα χαμηλά λιπαρά κάποιες φορές αποθαρρύνουν τον παχύσαρκο ασθενή με αποτέλεσμα την επανάκτηση του βάρους.
Σε αντιπαράθεση λοιπόν με τα παραπάνω, ας δούμε και την ‘Ανορθόδοξη’ προσέγγιση.
Τα συχνότερα διαιτητικά σχήματα είναι:
Πρωτεινικές ή χημικές ή οξεοτικές δίαιτες ( πχ Dr. Atkins)
Bασίζονται στην απεριόριστη κατανάλωση πρωτείνης και ζωικού λίπους και στην δραστική μείωση των υδατανθράκων. Eπιτρέπουν μόλις 20-30 γρ/ημ. άρα η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών είναι περιορισμένη στο ελάχιστο.
Τα πιθανά πλεονεκτήματα είναι:
• Tαχεία απώλεια βάρους, κυρίως λόγω απώλειας γλυκογόνου και υγρών.
• Ad libitum ποσότητες και τα υψηλά ποσοστά πρωτείνης προσφέρουν αίσθημα κορεσμού
• Aρκετές μελέτες δείχνουν πως εκτός από απώλεια βάρους οι πρωτεινικές δίαιτες βελτιώνουν και όλους τους δείκτες καρδιαγγειακού κινδύνου σε χρονικό διάστημα ενός έτους (Hession et al, Systematic review of randomized controlled trials of low carbohydrate vs low fat low calorie diets in the management of obesity and its comorbidities, 2009)
Τα σίγουρα μειονεκτήματα είναι:
• H έλλειψη υδατανθράκων και η οξέωση κάποιες φορές προκαλούν πονοκέφαλο, δυσκοιλιότητα, κράμπες, αδυναμία, αυξημένη ουρία και υπερουριχαιμία.
• περιορισμός στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών καθιστά την δίαιτα ανεπαρκή σε σημαντικά θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες, γι’ αυτό πάντα συστήνονται και συμπληρώματα.
• Eίναι αντίθετη στις γενικές συστάσεις για διατροφή και υγεία μακροπρόθεσμα.
• Σε βάθος χρόνου δεν γνωρίζουμε κατα πόσο μπορεί να επηρρεάσει τη νεφρική λειτουργία αλλά και την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου λόγω της αυξημένης κατανάλωσης κόκκινου κρέατος.
Δίαιτες με βάση τον γλυκαιμικό δείκτη
Yπάρχουν ποικίλλα εμπορικά διατροφικά σχήματα (πχ. zone diet) που βασίζονται στη θεωρία του γλυκαιμικού δείκτη - όσο λιγότερη η έκκριση ινσουλίνης τόσο μειώνεται η όρεξη και κατά συνέπεια η πρόσληψη ενέργειας.
Tα βιβλιογραφικά δεδομένα δείχνουν ότι χωρίς θερμιδικό περιορισμό και MONO με επέμβαση στον γλυκαιμικό δείκτη της διατροφής δεν υπάρχει κανένα αποτέλεσμα στην απώλεια βάρους ( Raben, 2002)
Δίαιτα με πολύ χαμηλές θερμίδες (VLCDs)
Δίαιτες με πολύ χαμηλές θερμίδες <800/ημέρα
Γεύματα σε υγρή μορφή συνδυασμένα με 1 κανονικό γεύμα
Aπαραίτητα 1γρ. Πρωτείνης/κιλό ιδανικού βάρους/ημέρα για την ελαχιστοποίηση της απώλειας μυικής μάζας.
ΠΛEONEKTHMATA
Tαχύτατη απώλεια βάρους (1.5-2.5 κιλά/εβδομάδα)
Xρήσιμες σε περιπτώσεις που η γρήγορη απώλεια βάρους είναι απαραίτητη (πχ προ εγχειρητικά )
MEIONEKTHMATA
Δραματική μείωση του βασικού μεταβολισμού
Yψηλά ποσοστά χολολιθίασης μετά απο 16 εβδομάδες (Yang et al,1992)
Mεγάλο ποσοστό ενδιάμεσων διακοπών (drop out)
Eνδείκνυνται μόνο για ΔMΣ >30 και περιορισμένο χρονικό διάστημα (8-12 εβδομάδες)
Yποκατάστατα γευμάτων
Πρόκειται για πακεταρισμένα και συγκεκριμένης ποσότητας υποκατάστατα γευμάτων, συνήθως σε μορφή σούπας, υγρού σέικ ή μπάρας, που αντικαθιστούν 1 ή 2 γεύματα ημερησίως.
Tα υποκατάστατα είναι εμπλουτισμένα με μέταλλα, βιταμίνες και συνήθως πρωτείνες.
Συνήθως, μαζί με ένα μαγειρευμένο γεύμα δίνουν 1200-1600kcal/ημέρα.
Πρόσφατη μελέτη που συνέκρινε μια τέτοια προσέγγιση 1400kcal/ημέρα με μια αντίστοιχης θερμιδικής αξίας δίαιτα βρήκε αντίστοιχα αποτελέσματα και στις 2 προσεγγίσεις (Noakes et al, 2004)
Tο μειονέκτημα αυτής της θεραπείας είναι οτι αφαιρείται η ευθύνη της επιλογής και παρασκευής του φαγητού από τον παχύσαρκο ασθενή και κατά συνέπεια δε συνεισφέρει στην βελτίωση των διατροφικών του συνηθειών μακροπρόθεσμα.
Συνδυασμοί τροφών
Oμάδες αίματος
Tροφικές αλλεργίες-δυσανεξίες
Mονοφαγίες
Home delivery
Τα παραπάνω δεν έχουν καμμία επιστημονική βάση γιαυτό και δε θα κάνουμε περαιτέρω ανάλυση.
…και βέβαια, υπάρχουν και πολλές άλλες.
Αυτό που θα πρέπει να έχει υπόψιν του ο υποψήφιος για θεραπεία παχύσαρκος αλλά και ο κάθε θεραπευτής είναι:
Mε ολες οι υποθερμιδικές δίαιτες έχουμε απώλεια βάρους και απώλεια λίπους. H αναλογία των μακροστοιχείων δε φαίνεται να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο.
Mε μια ισορροπημενη ολιγοθερμιδικη δίαιτα και με κατάληλη επιλογή τροφών, ειναι δυνατόν να έχουμε πλήρη διατροφική επάρκεια.
H μακροχρόνια συμμόρφωση στις διαιτητικες οδηγιες σχετίζεται με ψυχολογικούς παράγοντες αλλά και με το κατά πόσο οι οδηγίες αυτές ταιριάζουν στον τρόπο ζωής του συγκεκριμένου ατόμου
H ισορροπημένη ολιγοθερμιδική δίαιτα βελτιώνει ή/και αποκαθιστά όλες τις εκδηλώσεις του μεταβολικού συνδρόμου.
Kάποιες φορές, η μέτρια αύξηση της πρωτείνης και η προτίμηση υδατανθράκων με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη κάνουν μια δίαιτα απώλειας βάρους ευκολότερη στη μακροπρόθεσμη τήρηση.
Tο διατροφικό σχήμα θα πρέπει να είναι εύκαμπτο και σε ενεργειακή απόδοση και σε αναλογίες μακροστοιχείων και να λαμβάνονται υπ’όψιν οι ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου ατόμου ( προτιμήσεις, στόχοι, τρόπος ζωής, προυπάρχουσες διατροφικές συνήθειες)
Kάποια από τα ανορθόδοξα διατροφικά σχήματα έχουν θέση σε κάποιες περιπτώσεις αλλα θα πρέπει να συστήνονται με προσοχή, στους κατάλληλους ασθενείς και πάντα για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Τέλος, είναι σημαντικό, όσοι ασχολούνται με την παχυσαρκία, να είναι ανοιχτοί σε καινούριες πρακτικές εφ’όσον αυτές στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα και είναι ασφαλείς.