Τα όσπρια (Legumes)

Τα όσπρια (επιστημονική ονομασία της κατηγορίας: ψυχανθή) αποτελούν μια πολύ μεγάλη οικογένεια, από πλευράς βιοποικιλότητας, ανθοφόρων φυτών.
Τα όσπρια είναι μια πλούσια σε φυτικές πρωτεΐνες τροφή για τους κατοίκους της χώρας μας αλλά και για το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού.
Η μοναδική τους ικανότητα να δεσμεύουν στις ρίζες τους άζωτο σε αρμονική συμβίωση με διάφορους μικροοργανισμούς του εδάφους τα κάνουν κατάλληλα για καλλιέργεια σε οποιοδήποτε αγρό αλλά και σε κοινά βοσκοτόπια. Τα όσπρια, εκτός από τη διατροφική τους αξία για τον άνθρωπο, έχουν έναν πολύ ιδιαίτερο ρόλο στην αμειψισπορά αλλά και στη διατροφή των ζώων.

Τα συνήθη όσπρια που καταναλώνονται στη χώρα μας είναι:
Φασόλια, φακές, ρεβίθια, φάβα, κουκιά, μπιζέλια, φιστίκια

Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα των οσπρίων σε σχέση με άλλες κατηγορίες τροφίμων είναι:
• Είναι πλούσια σε πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης και υδατάνθρακες με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Δεν περιέχουν λίπη, χοληστερόλη και αλάτι. Περιέχουν πολλές υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες, βιταμίνες, σίδηρο, μαγνήσιο και ψευδάργυρο.
• Η κατανάλωσή τους έχει σημαντική επίδραση στη μείωση της χοληστερόλης, δεν αυξάνουν το σάκχαρο στους διαβητικούς και μακροπρόθεσμα συμβάλλουν στην πρόληψη του διαβήτη 2 και των καρδιο-αγγειακών νόσων.
• Υπάρχει αυξημένη διαθεσιμότητα και είναι προσβάσιμα από το σύνολο πρακτικά του πληθυσμού μας
• Είναι φτηνά
• Διατηρούνται μακροχρόνια με ευκολία και ασφάλεια
• Υπάρχει δυνατότητα παρασκευής μιας τεράστιας ποικιλίας μαγειρεμένων φαγητών, στα πλαίσια πάντα της μεσογειακής διατροφής, μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλες τροφές.
Η επίσημη σήμερα σύσταση είναι να καταναλώνουμε 3 μερίδες οσπρίων την εβδομάδα. Μια μερίδα ισούται με 70 περίπου γραμμάρια ωμού προϊόντος.
Δυστυχώς και παρά το ότι οι επίσημες συστάσεις στη χώρα μας αλλά και από διεθνείς οργανισμούς είναι περίπου ίδιες από ετών, η κατανάλωση οσπρίων στη Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια (βλέπε διάγραμμα)

Χρήσιμες συμβουλές για την κατανάλωση των οσπρίων
• Οι πρωτεΐνες που παίρνουμε από τα όσπρια δεν περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Συνδυάζοντας τα όσπρια με ψωμί ή ρύζι, τα αμινοξέα τους αλληλοσυμπληρώνονται με αποτέλεσμα να αποκαθίσταται η βιολογική αξία των πρωτεϊνών του γεύματος.
• Ο σίδηρος που περιέχεται στα όσπρια έχει πολύ χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα. Μπορούμε να αυξήσουμε τη απορρόφηση του σιδήρου αν προσθέσουμε στο φαγητό λεμόνι ή αν συνοδεύσουμε το φαγητό με μια, έστω και πολύ μικρή ποσότητα κρέατος, ψαριού ή πουλερικού (π.χ. ζαμπόν γαλοπούλας, αντζούγες, σαρδέλες, ρέγκα κτλ.)
• Αποφύγετε τη χρήση μαγειρικής σόδας για να κάνετε τα όσπρια καλόβραστα. Αυτό συντελεί στην απώλεια σε θειαμίνη, βιταμίνη C και αυξάνει την ποσότητα νατρίου του γεύματος.
• Καταναλώνετε ποικιλία οσπρίων
• Προσθέστε το ελαιόλαδο στο τέλος, αφού έχει μαγειρευτεί το φαγητό.
Η μεγάλη σημασία των οσπρίων έχει αναγνωριστεί σήμερα από όλους τους διεθνείς οργανισμούς. Η ευρωπαϊκή ένωση χρηματοδοτεί σήμερα ένα διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα για το μέλλον των ψυχανθών. Στόχος είναι να αναπτυχθεί η καλλιέργεια των οσπρίων με σκοπό τη βελτίωση της οικονομικής και περιβαλλοντικής απόδοσης της ευρωπαϊκής γεωργίας. Το έργο θα αξιολογήσει και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των σχετικών αλλαγών, δηλαδή τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, το ισοζύγιο του αζώτου, τη βιοποικιλότητα και τη λειτουργία του καλλιεργήσιμου εδάφους και την οικονομία των υδάτινων πόρων.