Διαβήτης και Σεξ (Sexual dysfunction and Diabetes)

Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να επηρεάσει την ομαλή σεξουαλική λειτουργία, σε άνδρες και γυναίκες, μέσω βλάβης των συστημάτων αναπαραγωγής, συχνής κατανάλωσης επιβαρυντικών φαρμάκων αλλά και λόγω αυξημένης συχνότητας ψυχολογικών διαταραχών.
Η συχνότητα στυτικής δυσλειτουργία είναι 3πλάσια στους διαβητικούς άνδρες από αυτή του γενικού πληθυσμού.
Η εμφάνιση σεξουαλικών διαταραχών στο νεανικό διαβήτη συνοδεύεται από σημαντική έκπτωση της ποιότητας ζωής και από ψυχολογικές διαταραχές.
Ο επιπολασμός των σεξουαλικών διαταραχών και στους 2 τύπους διαβήτη, αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας, κυρίως λόγω της εμφάνισης μεταβολικών προβλημάτων αλλά και λόγω των φαρμακευτικών θεραπειών γιαυτά.
Πριν προχωρήσουμε στην παθοφυσιολογία της σεξουαλικής δυσλειτουργίας των διαβητικών, είναι σκόπιμο να αναφέρουμε τις αναγκαίες συνθήκες για μια φυσιολογική σεξουαλική ζωή. Οι συνθήκες και προϋποθέσεις αυτές είναι:
• Επιθυμία (Desire)
• Σεξουαλική διέγερση ‘Το ξύπνημα των αισθήσεων’(Arousal). Είναι ίσως η σημαντικότερη λειτουργία στην όλη διαδικασία της σεξουαλικής δραστηριότητας. Για τον άνδρα υποδηλώνει μια στύση, ίσως αίσθημα έξαψης και ταχυκαρδία. Στη γυναίκα εμφανίζονται σωρεία μεταβολών, οι οποίες δεν γίνονται πάντα αντιληπτές από τον ερωτικό σύντροφο: ύγρανση του κόλπου, διόγκωση των χειλέων του αιδοίου και της κλειτορίδας, υπεραισθησία της γεννητικής χώρας και των θηλών, σύσπαση των μυών του περινέου και διάνοιξη του κόλπου, ταχυκαρδία και έξαψη
• Δυνατότητα. Αναφέρεται κυρίως ιστη στυτική δυσλειτουργία των ανδρών
• Οργασμός (Orgasm). Η οργασμική σεξουαλική δραστηριότητα αποτελεί το καλύτερο προγνωστικό στοιχείο για μια επόμενη καλή ή και καλύτερη σεξουαλική πράξη
• Ερωτικός/ή σύντροφος. Η σεξουαλική έλξη είναι ένα πολύ παράξενο και καθαρά προσωπικό φαινόμενο. Είναι άσχετη από τον ομορφιά, την ηλικία ή και το κοινωνικό status. Aκόμα και ένα ανοργασμικό άτομο, αν αισθανθεί έλξη για κάποιον άλλο, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα αποκαταστήσει το πρόβλημά του.
Και για επιστρέψουμε και πάλι στο διαβήτη, ας δούμε ποιός/α έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει σεξουαλική δυσλειτουργία.
• Αυτοί με κακή γλυκαιμική ρύθμιση
• Μεγάλη χρονική διάρκεια διαβήτη
• Συνύπαρξη δυσλιπιδαιμίας
• Συνύπαρξη υπέρτασης
• Συνύπαρξη παχυσαρκίας που είναι πολύ συχνή στο διαβήτη τύπου 2
• Ηλικία άνω των 40 ετών
• Ενεργοί Καπνιστές
• Σε όσους η σωματική δραστηριότητα είναι απούσα.
Τα σεξουαλικά προβλήματα στις διαβητικές γυναίκες σχετίζονται με παθοφυσιολογικές διαταραχές αλλά και με αυξημένη συχνότητα ψυχολογικών προβλημάτων. Μπορεί να προσβάλλουν όλα τα επίπεδα της σεξουαλικής ζωής και πιο συγκεκριμένα μπορεί να υπάρχει:
• Μείωση σεξουαλικής επιθυμίας (Desire)
• Μείωση σεξουαλικής διέγερσης (arousal)
• Ανοργασμική σεξουαλική δραστηριότητα (Orgasm)
• Δυσπαρευνία
Η συχνότητα όλων αυτών είναι σημαντικά μεγάλη όπως φαίνεται στον πίνακα με τις διάφορες μελέτες.
Στους διαβητικούς άνδρες μπορεί να υπάρχουν διαταραχές σε όλα τα επίπεδα.
Αναφορικά με την επιθυμία (Desire), η ύπαρξη των παρακάτω διαταραχών μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις:
• Υπάρχει αυξημένη πιθανότητα ύπαρξης χαμηλών επιπέδων ολικής και ελεύθερης Τεστοστερόνης. Για το λόγο αυτό απαιτείται προσδιορισμός Testosterone, FreeTestosterone, SHGB και υπολογισμός του FAI (Free androgen Index). Παθολογικά θεωρούνται τα επίπεδα Τεστοστερόνης <320 ng/dL και free testosterone <64 pg/mL. Η αιτιολογία του φαινομένου είναι κατά πάσα πιθανότητα υποφυσιογενής.
• Υπερπρολακτιναιμία. Τα επίπεδα PRL είναι συχνά αυξημένα στο διαβήτη, κυρίως όταν υπάρχει αύξηση της γλυκόζης νηστείας ή/και όταν συνυπάρχει διαβητική νεφροπάθεια.
• Θυρεοειδοπάθειες. ΟΙ Θυρεοειδοπάθεις στο γενικό πληθυσμό είναι περίπου 6.6%, ενώ στους διαβητικούς η συχνότητα είναι 10.8-13.4%
Αυτό που συνήθως πάσχει στους διαβητικούς άνδρες είναι η ‘δυνατότητα’ λόγω κυρίως της στυτικής δυσλειτουργίας (ΣτΔ). Στις διάφορες μελέτες περιγράφεται αύξηση συχνότητας κατά 35-90%, αλλά και
η εμφάνιση του φαινομένου γίνεται 10-15 χρόνια νωρίτερα από τη μέση ηλικία μη-διαβητικών ανδρών με το ανάλογο πρόβλημα.
Η παθοφυσιολογία της ΣτΔ στους διαβητικούς είναι πολυπαραγωντική (αγγειακή και νευρική δυσλειτουργία, καθώς και ορμονικές διαταραχές)
Η διαβητική νευροπάθεια μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς τη λειτουργία του αυτόνονου νευρικού συστήματος αλλά και των σωματικών νεύρων που είναι υπεύθυνα για τη στύση.
Η ΣτΔ του διαβήτη συνοδεύεται από μειωνεκτική χαλάρωση των λείων μυικών ινών των σηραγγωδών σωμάτων εξ αιτίας της ενδοθηλιακής παραγωγής νιτρικού οξέος, πιθανότατα ως παρενέργεια των αυξημένων επιπέδων προϊόντων τελικής γλυκοζυλίωσης.
Και βέβαια δε πρέπει να ξεχνάμε τις δυσμενείς φαρμακευτικές επιδράσεις, αφού πολύ συχνά οι διαβητικοί είναι χρήστες αυτών των ουσιών. Τα φάρμακα που είναι συχνά υπεύθυνα για πρόκληση ή επιδείνωση της ΣτΔ φαίνονται στον πίνακα.
Εκτός από τη ΣτΔ, υπάρχουν πιο συχνά στους διαβητικούς άνδρες και διαταραχές της εκσπερμάτισης (πρόωρη εκσπερμάτωση, παλλίνδρομη εκσπερμάτωση ή και απουσία εκσπερμάτωσης).
Για μια σωστή εκσπερμάτωση απαιτείται η αρμονική συνεργασιά 3 νευρικών λειτουργιών: έγχυση σπέρματος στην ουρήθρα, κλείσιμο του αυχένα της ουροδόχου κύστης, σύσπαση των μυών του πυελικού εδάφους. Σε περιπτώσεις διαβητικής νευροπάθειας πάσχει κάποια ή όλες οι παραπάνω νευρικές λειτουργίες.
Θεραπευτικά θα πρέπει να εφαρμοστούν κάποιες ή όλες από τις παρακάτω θεραπευτικές επιλογές:
• Ασκηση
• Ρύθμιση επιπέδων γλυκόζης
• Ρύθμιση λοιπών παραγόντων μεταβολικού συνδρόμου
• Απώλεια βάρους στους/τις παχύσαρκους
• Ποιοτική διατροφή (μεσογειακή δίαιτα)
• Ρύθμιση ορμονικών διαταραχών (αν υπάρχουν)
• Αναστολείς Φωσφοδιεστεράσης τύπου 5 - PDE5I (Viagra, Cialis, Levitra)
• Αμεση εφαρμογή στα σηραγγώδη σώματα αγγειο-διασταλτικών ουσιών (papaverine, phentolamine, Prostaglandin E-1 και σε συνδυασμό μεταξύ τους)
• Προσθετικές επεμβάσεις στο πέος των διαβητικών ανδρών
Για τη θεραπεία της παλλίνδρομης εκσπερμάτωσης χρησιμοποιούνται διάφορα φάρμακα που υποβοηθούν στη σύγκλιση του αυχένα της ουροδόχου κύστης (anticholinergics, antihistamines, alpha-adrenergics) και για λόγους γονιμότητας μπορεί να γίνει λήψη του σπέρματος με καθετηριαμό της ουροδόχου κύστης.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε:
• Η αιτιολογία της σεξουαλικής δυσλειτουργίας στους διαβητικούς είναι πολυπαραγοντική.
• Οι διαβητικοί άνδρες πρέπει να ελέγχονται συστηματικά για πιθανή ύπαρξη χαμηλών επιπέδων τεστοστερόνης.
• Η φαρμακευτική θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας στους διαβητικούς δεν έχει τόσο καλά αποτελέσματα, σε σχέση με μη-διαβητικά άτομα
• Οι χειρουργικές παρεμβάσεις, αν και έχουν περισσότερους κινδύνους στους διαβητικούς, προσφέρουν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα από τις συντηρητικές θεραπείες.
• Η σεξουαλικότητα είναι ένα από τα σημαντικότερα δώρα που έχουν δοθεί στον άνθρωπο. Όταν λειτουργεί, είναι θαυμάσια αλλά όταν δε λειτουργεί, μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και τρομακτικά μεγάλη απογοήτευση.
• Είναι λοιπόν υποχρέωση όλων των λειτουργών υγείας που ασχολούνται με τους διαβητικούς, να μην αγνοούν αυτή τη σημαντική επίπτωση της νόσου και να προσφέρουν την πλέον σύγχρονη θεραπεία και στα δύο φύλα.