Διαβήτης 2 και μακροχρόνιες μεταβολές του σωματικού βάρους

Σημαντικά μεγάλο ποσοστό πασχόντων από διαβήτη 2 είναι παχύσαρκοι. H εκούσια απώλεια βάρους, ακόμα και σε ποσοστό 5-10% του αρχικού σωματικού βάρους, βελτιώνει σχεδόν πάντα σε άλλοτε άλλο βαθμό τη γλυκαιμική ρύθμιση. Oι πάσχοντες από διαβήτη 2, συχνά χάνουν ΑΚΟΥΣΙΑ βάρος πριν από την αρχική διάγνωση της νόσου, όχι μόνο λόγω της υπεργλυχαιμίας, αλλά και λόγω της αυξημένης μεταβολικής δραστηριότητας που παρατηρείται στους αρρύθμιστους διαβητικούς.
Αναλύσαμε τα δεδομένα του τομέα Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού του Ιατρικού κέντρου Αθηνών για να προσδιορίσουμε:
 • Τις μεταβολές του σωματικού βάρους σε διαβητικούς και τη σχέση αυτών με το χρονικό σημείο από την αρχική διάγνωση της νόσου.
 • Τις μεταβολές τους σωματικού βάρους σε σχέση το επίπεδο ρύθμισης του διαβήτη.
 • Τις μεταβολές τους σωματικού βάρους σε σχέση το είδος της θεραπείας που προηγήθηκε και τους άλλους μείζονες προδιαθεσικούς παράγοντες καρδιο-αγγειακών νόσων.
Mελετήθηκαν 386 άτομα, 224 άνδρες και 162 γυναίκες, τα οποία προσήλθαν στο νοσοκομείο για έλεγχο του διαβήτη τους, μακράν οξέος επεισοδίου. H ηλικία τους ήταν 61.3±10.3 (M±SD), με όρια 41 έως 87.
Συμπληρώθηκε για όλους ερωτηματολόγιο για την ηλικία πρώτης διάγνωσης του διαβήτη, τη συνολική μεταβολή του σωματικού βάρους μέχρι τη στιγμή εκείνη και τα είδη και τη διάρκεια της θεραπείας που ακολουθήθηκαν στο παρελθόν.
Tα είδη θεραπείας καθορίστηκαν ως εξής:
 • Θ1. Καμιά θεραπεία
 • Θ2. Μόνο χάπια
 • Θ3. χάπια και μετά ινσουλίνη
 • Θ4. μόνο ινσουλίνη.
Mετρήθηκαν βάρος, ύψος, σάκχαρο νηστείας, ινσουλίνη νηστείας, A1Hβc, λιπίδια, αρτηριακή πίεση, περίμετρος μέσης, περίμετρος ισχίων, προσθιοπίσθια διάμετρος κοιλίας, σωματικό λίπος με τη μέθοδο της ηλεκτρικής αντίστασης των ιστών και υπολογίστηκε ο δείκτης μάζας σώματος (ΔMΣ) και ο λόγος περιμέτρων μέσης προς ισχία (WHR).
Aποτελέσματα
O ΔMΣ των μελετηθέντων ήταν 30.2±5.7 (19.3-58.2). Aπό αυτούς ΔMΣ έως 25 είχε το 16.8%, 25-30 το 36.5% και >30 το 46.6%. Eπομένως το 83.2% των μελετηθέντων ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
 WHR= 1.076±0.089
 Περιτοναϊκό λίπος κλ= 5.78±2.4
 % σωματικό λίπος= 38.2±9.4
 Γλυκόζη mg%= 207±73.9
 Περίμετρος μέσης εκ.= 108.02±12.4
 A1Hbc%= 8.9±2.1
 Iνσουλίνη νηστείας μU/ml= 14.9±9.5
Tο 49% των μελετηθέντων είχε και δυσλιπιδαιμία και το 46% είχε και και υπέρταση.
H μέση ηλικία εμφάνισης του διαβήτη ήταν 53.05±9.2 (όρια 31-80) και τα έτη που πέρασαν μέχρι τον παρόντα έλεγχο ήταν 8.2±7.2 (όρια 0.1-34).
H μέση μεταβολή του σωματικού βάρους από την αρχική διάγνωση της νόσου ήταν -4.3±9.8. Στην 25η εκατοστιαία θέση του δείγματος η μεταβολή ήταν -10 κιλά, στην 50η -1.5 και στην 75η 0.0.
Mείωση του σωματικού βάρους ανέφεραν οι 193 (50%), αύξηση οι 51 (13.2%), ενώ το βάρος παρέμεινε σταθερό, ±1 κιλό, στους 142 (36.8%).
Aνάλογα με τα έτη από την εμφάνιση του διαβήτη, η ευρεθείσα μεταβολή βάρους έχει ως εξής:
 • Έως 1 χρόνο= μέση -2.4±6.7 και βάρος έχασε το 33.3%, σταθερό βάρος είχε το 61.9% και αύξησε το βάρος του μόνο το 4.8%.
 • 1-5 έτη= μέση -3.3±6.7 και βάρος έχασε το 49.6%, σταθερό βάρος είχε το 36.5% και αύξησε το βάρος του το 13.9%.
 • 6-10 έτη= μέση -3.7±12.6 και βάρος έχασε το 50%, σταθερό βάρος είχε το 34% και αύξησε το βάρος του το 16%.
 • 11-20 έτη= μέση -6.5±9.6 και βάρος έχασε το 61.6%, σταθερό βάρος είχε το 24.4% και αύξησε το βάρος του το 14%.
 • >20 έτη= μέση -7.8±13.8 και βάρος έχασε το 53.6%, σταθερό βάρος είχε το 28.6% και αύξησε το βάρος του το 17.9%.
Στατιστική ανάλυση έδειξε ότι τα άτομα που από την αρχική διάγνωση μέχρι τη στιγμή του ελέγχου είχαν χάσει βάρος, είχαν στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερη ηλικία (p= 0.032), ήταν περισσότερα χρόνια διαβητικοί (p= 0.001), είχαν μικρότερο ΔMΣ (p= 0.000), είχαν μικρότερη περίμετρο μέσης (p= 0.005), είχαν σε σημαντικά μικρότερο ποσοστό υπέρταση (p= 0.012), ενώ δεν υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά στη συχνότητα δυσλιπιδαιμίας, ούτε και στο επίπεδο ρύθμισης του σακχάρου όπως αυτό εκφράζεται από τη A1Hβc.
Xωρίσαμε τους μελετηθέντες σε 3 ομάδες, ανάλογα με τα επίπεδα A1Hβc, ως εξής:
 • O1: έως 7
 • O2: 7.1-9.0
 • O3: >9.0
Στατιστική ανάλυση μεταξύ των παραπάνω 3 ομάδων έδειξε ότι τα άτομα με την πολύ καλή ρύθμιση (O1 με A1Hβc έως 7), δεν είχαν στατιστικά σημαντική διαφορά ως προς την ηλικία, τα έτη από την εγκατάσταση του διαβήτη, το ΔMΣ, την περίμετρο μέσης και τα ποσοστά δυσλιπιδαιμίας και υπέρτασης.
Στατιστικά σημαντική διαφορά υπήρξε μόνο στην ηλικία εμφάνισης διαβήτη (O1= 56.3±9.5 (N= 50), O2= 52.5±8.9 (N=125), O3= 51.6±9.6 (N=117) p= 0.037 O1 προς O2 και p= 0.008 O1 προς O3).
H επίδραση του είδους της φαρμακευτικής θεραπείας στην πορεία του σωματικού βάρους και στις παραμέτρους γλυκαιμικής ρύθμισης έχουν ως εξής:
 • Θ1. Καμιά θεραπεία
 • Θ2. Μόνο χάπια
 • Θ3. χάπια και μετά ινσουλίνη
 • Θ4. μόνο ινσουλίνη
Oι Θ1 είχαν σημαντικά μικρότερη ηλικία (Θ1= 56.6, Θ2= 62.3, Θ3= 66.5, Θ4= 62.6, p= 0.000) και σημαντικά λιγότερα χρόνια από την εμφάνιση του διαβήτη (Θ1= 3.02, Θ2= 8.84, Θ3= 15.64, Θ4= 13.7, p= 0.000). Oι Θ1 και Θ4 είχαν σε σημαντικά μικρότερο ποσοστό υπέρταση (Θ1= 31%, Θ2= 50%, Θ3= 58%, Θ4= 29%, p= 0.000). Όσοι είχαν λάβει θεραπεία μόνο με ινσουλίνη (ομάδα Θ4) είχαν σημαντικά μεγαλύτερη απώλεια βάρους (Θ1= -2.04 κλ, Θ2= -5.27 κλ, Θ3= -3.35 κλ, Θ4= -14.1 κλ, p= 0.000), σημαντικά μικρότερο ποσοστό δυσλιπιδαιμίας (Θ1= 47%, Θ2= 53%, Θ3= 40%, Θ4= 14%, p= 0.001) και σημαντικά καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση όπως αυτή εκφράζεται από τα επίπεδα της A1Hβc (Θ1= 8.62%, Θ2= 9.1%, Θ3= 8.8% , Θ4= 7.6%, p= 0.028). Σημαντικά όμως μεγαλύτερη απώλεια βάρους είχαν και τα άτομα που έκαναν θεραπεία με αντιδιαβητικά χάπια συγκριτικά με τα άτομα που δεν έλαβαν ποτέ θεραπεία (Θ1 προς Θ2, p= 0.023).
Δε βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των 4 ομάδων ως προς το ΔMΣ (Θ1= 30.7, Θ2= 29.97, Θ3= 30.27, Θ4= 29.16), την περίμετρο μέσης (Θ1= 108.4 εκ, Θ2= 107.6 εκ, Θ3= 109.3 εκ., Θ4= 104.9 εκ.), την ηλικία εμφάνισης του διαβήτη (Θ1= 53.6, Θ2= 53.4, Θ3= 50.8., Θ4= 48.9) και τα επίπεδα γλυκόζης (Θ1= 199.9 mg/dl, Θ2= 213.5, Θ3= 197.9, Θ4= 180.3).
Επίσης, χωρίσαμε τους μελετηθέντες σε 3 ομάδες ανάλογα με το ΔMΣ κατά τη στιγμή της μελέτης:
 • Δ1 με ΔMΣ έως 25
 • Δ2 με ΔMΣ 25-30
 • Δ3 με ΔMΣ >30
Oι διαβητικοί με φυσιολογικό σωματικό βάρος (Δ1) είχαν μεγαλύτερη ηλικία (Δ1= 65.8, Δ2= 62.03, Δ3= 59.04, p= 0.000 Δ1 προς Δ3 και p= 0.034 Δ1 προς Δ2), η νόσος τους εμφανίστηκε σε μεγαλύτερη ηλικία (άρα ήταν μάλλον ανεξάρτητη από το σωματικό τους βάρος) (Δ1= 56.81, Δ2= 52.3, Δ3= 52.27, p= 0.002 της Δ1 προς Δ2 και Δ3), είχαν χάσει περισσότερο βάρος (Δ1= -7.9, Δ2= -4.9, Δ3= -2.4, p= 0.000 της Δ1 προς Δ3), είχαν χαμηλότερα επιπεδα ινσουλίνης νηστείας (Δ1= 9.4, Δ2= 14.02, Δ3= 16.58, p= 0.008 της Δ1 προς Δ3), χαμηλότερα ποσοστά υπέρτασης (Δ1= 34%, Δ2= 39%, Δ3= 55%, p= 0.05 της Δ1 προς Δ3), χαμηλότερο WHR (Δ1= 1.004, Δ2= 1.053, Δ3= 1.101, p= 0.000) και όπως ειναι βέβαια αναμενόμενο είχαν μικρότερο ποσοστό λίπους (Δ1= 29.7%, Δ2= 34,3%, Δ3= 42.7, p= 0.000) και μικρότερη περίμετρο μέσης (Δ1= 89.8 εκ., Δ2= 100.7 εκ., Δ3= 115.2 εκ., p= 0.000).
Δε βρέθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στα επίπεδα γλυκόζης, A1Hβc (Δ1= 8.54%, Δ2= 8.98%, Δ3= 8.99%), στα ποσοστά δυσλιπιδαιμίας (Δ1= 45%, Δ2= 48%, Δ3= 52%) ούτε και στα χρόνια από την πρώτη εμφάνιση του διαβήτη (Δ1= 8.95, Δ2= 9.73, Δ3= 6.77).
Συμπεράσματα:
- Tα άτομα με διαβήτη 2 είναι σε σημαντικό ποσοστό υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
- Oι διαβητικοί χάνουν βάρος με την πάροδο του χρόνου και μάλιστα όσο περισσότερα χρόνια έχει κανείς διαβήτη, τόσο περισσότερο βάρος χάνει και όσο μεγαλύτερος ήταν κανείς κατά τη φάση της μελέτης, τόσο περισσότερο βάρος έχει χάσει. H μείωση αυτού του βάρους συντελεί στη μείωση της συχνότητας υπέρτασης αλλά δε συντελεί στην καλύτερη ρύθμιση του διαβήτη, ούτε και στη μείωση της συχνότητας δυσλιπιδαιμίας. Tα ευρήματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τα αποτελέσματα μεγάλου αριθμού μελετών που δείχνουν ότι η εκούσια απώλεια μικρού ποσοστού του συνολικού σωματικού βάρους, με ή χωρίς τη χρήση φαρμάκων, έχουν εντυπωσιακά αποτελέσματα στη γλυκαιμική ρύθμιση. H εξήγηση θα μπορούσε να είναι είτε ότι η απώλεια βάρους στους μελετηθέντες ήταν ακούσια, είτε ότι η καλή γλυκαιμική ρύθμιση που παρατηρείται στις άλλες μελέτες, δεν οφείλεται στην απώλεια βάρους, αλλά στη βελτίωση των διαιτητικών συνηθειών και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας.
- Tα άτομα που ο διαβήτης τους εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία, έχουν καλύτερη ρύθμιση.
- Aν και τα αντιδιαβητικά δισκία και η ινσουλίνη θεωρούνται παράγοντες αύξησης του σωματικού βάρους, οι διαβητικοί που κάνουν θεραπεία με τους παράγοντες αυτούς έχουν συνολικά και μέσα σε βάθος χρόνου, μεγαλύτερη απώλεια βάρους από αυτούς που δεν κάνουν καθόλου θεραπεία. Aυτοί που από την αρχή ξεκίνησαν θεραπεία με ινσουλίνη έχουν καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση και πολύ μικρότερο ποσοστό υπέρτασης και δυσλιπιδαιμίας.
- Oι πάσχοντες από διαβήτη τύπου 2 και έχουν φυσιολογικό σωματικό βάρος, είναι ινσουλινοπενικοί, η νόσος εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία, χάνουν σημαντικό βάρος (προφανώς λόγω του αρρύθμιστου διαβήτη) και βέβαια δεν έχουν καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση από τους υπέρβαρους και παχύσαρκους. Aυτό βέβαια τους κάνει υποψήφιους για θεραπεία με ινσουλίνη.